مصطفی چمران ساوجی در سال 1311 هجری خورشیدی در تهران دیده به جهان گشود. تحصیلات ابتدایی را در مدرسه انتصاریه گذراند و سپس به منظور ادامه تحصیلات راهی دارالفنون شد، در سال 1329هجری خورشیدی، مدرسه البرز را برای تحصیل انتخاب كرد. وی با پایان تحصیلات متوسطه در سال 1332 به دانشگاه تهران رفت و در رشته الكترومكانیك دانشكده فنی به تحصیل ادامه داد.

چمران در دوران دانشجویی علاوه بر تحصیل، در انجمن اسلامی دانشجویان دانشگاه تهران نیز فعالیت می كرد و در دوران محمدمصدق در مبارزه های سیاسی حضوری چشمگیر داشت.

مصطفی چمران در سال 1337 توانست بورس تحصیلی شاگردان ممتاز را بدست آورد و به منظور ادامه تحصیل در مقطع كارشناسی ارشد رشته الكتریسیته دانشگاه تگزاس؛ راهی آمریكا شد و سه سال بعد نیز در رشته فیزیك پلاسما و الكترونیك در دانشگاه بركلی دوره دكتری را آغاز كرد.

ادامه تحصیل و كسب علم نتوانست شهید چمران را از فعالیت های سیاسی دور سازد و او در خارج از كشور نیز در كنار فعالیت های علمی با گروه های مخالف رژیم پهلوی نیز، همراهی و همكاری داشت. وی از اعضای بنیانگذار نهضت آزادی خارج از كشور و انجمن اسلامی دانشجویان در كالیفرنیای آمریكا بود. به دلیل این فعالیت‌های سیاسی، بورس تحصیلی وی از سوی رژیم محمدرضاپهلوی قطع و در این دوران برای تامین هزینه های تحصیل خود به كار دستیاری تحقیقات در دانشگاه بركلی مشغول شد و توانست با تلاش و كوشش خستگی ناپذیر در سال 1342 فارغ التحصیل شود.

فعالیت های سیاسی شهید چمران در آمریكا شامل عضویت در شورای مركزی جبهه ملی به عنوان عضو هیئت اجرایی و مسئول مالی، تدارك اعتراضات و بسیج دانشجویان به منظور تظاهرات اعتراض آمیز به وضع سیاسی -اجتماعی موجود در جهان و به ویژه ایران در مقابل سازمان ملل در نیویورك و كاخ سفید در واشنگتن و همچنین مقابل سفارت ایران در شهر واشنگتن و سایر كنسولگری‌ها بود.

چمران پس از قیام خونین پانزده خرداد سال 1342 به منظور یادگیری دوره های چریكی و پارتیزانی برای دوسال به مصر رفت و پس از كسب تجربه و مهارت های لازم به آموزش مبارزان ایرانی مشغول شد.

بعد از وفات عبدالناصر، به لبنان عزیمت كرد و در آنجا به كمك امام موسی‏صدر، رهبر شیعیان لبنان 'حركةالمحرومین' و سپس جناح نظامی آن، یعنی سازمان 'امل' را بر اساس اصول و مبانی اسلامی پی‏ریزی كرد. با پیروزی انقلاب 1357، وی به همراه شماری از شاگردان خود در گروه 'امل' به ایران آمد و همه تجربیات انقلابی و علمی خود را در خدمت كشورش قرار داد.

شهید چمران در روزهای نخست پیروزی انقلاب، به تربیت اولین گروه از پاسداران انقلاب همت گماشت. سپس در شغل معاون نخست‏وزیر در ناآرامی‌های كردستان از خویش رشادت های فراوانی نشان داد، اوج فداكاری و رشادت وی در واقعه 'پاوه' نمایان و قدرت ایمان، اراده راسخ، شجاعت و فداكاری او بر همگان ثابت شد.

چمران در سال 1358 از سوی امام خمینی(ره) به وزارت دفاع منصوب شد، وی در این پست فعالیت های اساسی و بنیادی برای امنیت و استقلال كشور انجام داد. با شروع جنگ تحمیلی به سوی جبهه های دفاع مقدس رفت و به همراه آیت الله خامنه‌ای(مقام معظم رهبری) ستاد جنگ‌های نامنظم را تشكیل داد.

مصطفی چمران در نبرد آزادسازی سوسنگرد در سال 1359 مجروح شد، اما تنها یك شب را در بیمارستان گذراند و پس از آن به مقر ستاد جنگ‌های نامنظم بازگشت.

سرانجام این بزرگمرد راه آزادی و عدالت در 31 خرداد 1360 هنگام معرفی و توجیه فرمانده جدید محور دهلاویه بر اثر اصابت تركش خمپاره دشمن، از ناحیه سر زخمی شد، وی را به بیمارستان سوسنگرد بردند و سپس به اهواز منتقل كردند، اما تلاش ها برای نجات جان او نتیجه نداد و مصطفی چمران به آرزوی دیرین خود كه در همه جبهه ها به دنبال آن می گشت، نایل شد و به شهادت رسید.

معمار كبیر انقلاب اسلامی، امام خمینی(ره) در پیامی ضمن انسان ساز خواندن شهادت این سرباز اسلام، فرمودند: 'چمران عزیز با عقیده پاك و خالص غیر وابسته به دستجات و گروههای سیاسی و عقیده به هدف بزرگ الهی، جهاد در راه آن را از آغاز زندگی شروع و به آن ختم كرد. او در حیات با نور معرفت و پیوستگی به خدا قدم نهاد و در راه آن به جهاد برخاست و جان خود را نثار كرد.'

كوچ غم انگیز بزرگمردی انسان ساز كه در سراسر عمر پربارش برای رسیدن به حق و عدالت تلاش كرد و هرگز در برابر ناملایمات زمانه تسلیم نشد و دست از آرمان والایش برنداشت، تلخ و سوزنده بود، اویی كه هماره چون كوهی استوار، دلاورانه در برابر تجاوز دشمن ایستاد تا ذره ای از خاك وطن به تاراج نرود و سرانجام در همین راه جان به جان افرین تسلیم كرد و به شهادت رسید، او رفت اما یادش در قلب مردمان این سرزمین باقی ماند و ابدی شد.

اطلاع**2002** 1717